Er is momenteel (gelukkig) veel aandacht voor eenzaamheid onder (vooral) ouderen en jongeren. Veelal gekoppeld aan het eenzaam zijn door alle coronamaatregelen van de afgelopen anderhalf jaar. Maar laten we niet uit het oog verliezen dat er meer groepen mensen zijn die – los van corona – kans hebben om buiten gesloten en/of niet geaccepteerd te worden. En dat dit heel geregeld ook tot gevoelens van eenzaamheid kan leiden. Dat deze gevoelens versterkt worden door mijn eigen communicatie realiseerde ik me de afgelopen tijd een aantal keer heel concreet. En dat bracht me op het idee voor deze blog.
Schakeltijd
Zo kreeg ik recent iemand aan de lijn met een bijzondere, hele hoge, stem. Ik merkte meteen dat ik me tijdens dit telefoongesprek niet goed kon concentreren. Er volgde een ontmoeting met deze dame en ze bleek – vanwege een lichamelijke beperking – ook een bijzonder uiterlijk te hebben. Ik merkte wederom dat ik moeite had om op een gebruikelijke manier in contact te treden met haar. Het leek wel of ik ‘schakeltijd’ nodig had om te wennen aan haar stem en uiterlijk. Ik vond dit lastig en realiseerde me tegelijkertijd ook dat het ook voor deze dame moeilijk was dat ik ‘bezig’ was met haar uiterlijk en stem. Door de tijd die ik nodig had om het e.e.a. te verwerken kon ik onvoldoende contact met haar maken. Dit heeft ze waarschijnlijk gevoeld.
Ongemak
Een ander voorbeeld vond al wat langer geleden plaats. Ik zat in de trein en tegenover me zat een man. Uit het niets begon hij ineens vreemde kreten uit te slaan. Later bedacht ik mij dat het mogelijk om Gilles de la Tourette ging, maar dat heldere bewustzijn had ik op dat moment niet. Ik schrok van zijn woordgebruik en stemverheffing en merkte dat ik niet alleen verbaasd was, maar ook geïrriteerd. Dit schrikken van mij zorgde vervolgens voor een ongemakkelijke situatie tussen ons beiden. Non-verbaal liet ik mijn schrik en irritatie toch merken en dit zorgde mogelijk voor een gevoel van uitsluiting en isolement bij de persoon tegenover me. Terwijl hij er zelf niets aan kon doen of veranderen…
Ook ontmoette ik recent iemand met lipedema en iemand met een grote wijnvlek in het gezicht. En weer merkte ik dat er bij mezelf een soort ongemak ontstond in ons eerste contact. Alsof ik een klein beetje uit het lood werd geslagen. En ik realiseer me dat dit ongemak echt iets zegt over de normen die ik voor mezelf kennelijk hanteer. En dat ik door mijn innerlijke “verwardheid” en de schakeltijd die dat vraagt iemand anders mogelijk het gevoel geef van uitsluiting. Wat weer kan leiden tot gevoelens van afstand en gebrek aan acceptatie.
Waar het mij om gaat is, dat als we het hebben over inclusie, dat we dan ook aandacht moeten hebben voor de situaties waarin we ons eigen ongemak tegenkomen en wat dit betekent voor onze communicatie. Welke verbale en non-verbale signalen zend je uit als je iemand ontmoet die er anders uitziet dan je ‘gewend’ bent. En wat doet jouw reactie met die ander? Laten we hierover in gesprek gaan en blijven met elkaar.
Petra van der Horst
Recente reacties