Je veilig voelen in je eigen huis: een heel groot en belangrijk goed. En een veilig thuis heeft niet alleen te maken met een goed slot en een stel rookmelders. Nee, het gaat er ook om dat je je veilig en thuis voelt in je omgeving. Dat je de deur uit stapt en dat de buurt je een veilig gevoel geeft.
Helaas is dit niet voor iedereen vanzelfsprekend. Ik zie het bijvoorbeeld bij mensen met een kwetsbaarheid (een psychische- of lichamelijke kwetsbaarheid, armoede, verslaving). Ze hebben vaak weinig of geen connecties in de buurt. Ze kennen hun buren niet, worden niet gegroet en zijn op hun hoede op hoe buren op hun gedrag reageren. Hierdoor nemen gevoelens van onveiligheid toe en dit maakt het heel moeilijk om je vertrouwd te voelen in je wijk en huis. Zodra hij/zij naar buiten stapt is de veiligheid van het huis er niet meer.
Contact tussen buren
Om je veilig te voelen in de wijk is het belangrijk dat buren je kennen en dat je je gekend voelt. Helaas heeft niet iedereen de vaardigheden om contact te leggen en onderhouden. Waardoor men zich geen onderdeel voelt van de buurt waarin hij/zij woont. Maar andersom is het voor buren ook niet eenvoudig om dat contact dan aan te gaan. Want ook zij zoeken naar veiligheid en rust om zich vertrouwd te voelen in hun wijk. Kwetsbaar gedrag wordt al snel geassocieerd met agressie en chaos en dit zijn emoties waar we van nature liever ver van vandaan blijven. Want wat doe je als iemand zichtbaar geen controle heeft, veel geluid maakt of in zichzelf praat? Het beïnvloedt je eigen gevoelens van veiligheid en zekerheid, zeker als die persoon dichtbij je woont. Je eerste reactie is vaak om bij deze persoon uit de buurt te blijven en hem/haar met wantrouwen tegemoet te treden.
Zorgen van de buurt serieus nemen
Maar toch is het zo belangrijk dat mensen met een kwetsbaarheid zich thuis voelen in hun wijk. Om dat te bereiken moet je – bijvoorbeeld als gemeente – de angst en zorg van andere mensen in de buurt heel serieus nemen. Begrip tonen voor het gegeven dat ze bang of bezorgd zijn. Respect hebben voor de biologie. Het vervolg is dat je moet zorgen dat mensen uit dezelfde wijk elkaar leren kennen. Dat buurtbewoners begrijpen waarom iemand iets doet. En begrijpen houdt niet in dat je het accepteert, maar dat er vanuit het contact gekeken gaat worden wat er moet veranderen.
Werken met ervaringsdeskundigen
Dus aan de ene kant is er een kwetsbare buur die bang is voor de reactie van buren op zijn/haar gedrag, die kampt met schaamte. Aan de andere kant is er een buur die de controle niet wil verliezen of niet weet om te gaan met het verwarde gedrag van zijn/haar buur. Het gesprek tussen deze twee buren kan je moeilijk aan henzelf overlaten. Hier moet je begeleiding bieden. Die ondersteuning kan niet komen van een organisatie die door kan sturen naar bijvoorbeeld een wijkteam, want dit is veel te bedreigend voor iemand met een kwetsbaarheid. Ondersteuning kan ook niet komen vanuit de woningbouwvereniging, want dan ontstaan er vanwege een huurcontract wellicht verwikkelde belangen. Wat wel goed is om te doen: ervaringsdeskundigen inzetten. Zij benaderen mensen met een kwetsbaarheid én hun buren vanuit een gelijkwaardige positie. Ze kennen de belevingswereld en hebben geen oordelen. Met gemeenten denk ik graag verder hoe we dit kunnen vormgeven.
Petra van der Horst
Kwetsbaarheid in de wijk
Recente reacties